مهریه

انحصار وراثت چیست؟

مرگ رخدادی است؛ اجتناب ناپذیر که دیر یا زود برای هر فرد اتفاق می افتد؛ شاید یکی از چالش برانگیزترین مسائلی که بعد از فوت شخصی رخ می دهد مساله تقسیم اموال و دارایی ها باشد. گاهی مشوش بودن و حالات روحی روانی نامناسب؛ زمان از دست دادن عزیزی باعث حساسیت برانگیز شدن موضوع انحصار وراثت می شود که شاید داشتن اگاهی های لازم در این باره؛ یاریگر باشد.

 

اگر سوالی در مورد انحصار وراثت دارید این مقاله را تا پایان بخوانید. قطعا پاسخ سوالات خود را خواهید یافت!

 

چه افرادی وارث محسوب می شوند؟

افراد به دو دلیل از همدیگر ارث می‌برند: نسب یا سبب. زن و شوهر همواره به واسطه‌ی رابطه‌ی سببیت موجود میان خود، از یکدیگر ارث می‌برند. در کنار این افراد، خانواده و نزدیکان متوفی نیز به واسطه‌ی رابطه‌ی نَسبیت از ارث برخوردار می‌شوند.

 

کسانی که از فرد متوفی ارث می‌برند از نظر شرع و قانون به 3 طبقه تقسیم می‌شوند:

 

وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد. (در یک تقسیم بندی دیگر اولاد اولاد جزو طبقه دوم بود باید پرسیده شود)

 

وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.

 

وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.

 

اگر در هر طبقه‌، یک نفر هم از ورثه در قید حیات باشد باعث می‌شود هیچ ارثی به دیگر طبقات‌ تعلق نگیرد.

 

اینکه در گواهی انحصار وراثت هر فرد از شخص متوفی چقدر ارث می‌برد بستگی به این دارد که فرد در چه طبقه‌ای از وراث قرار دارد.

 

چه کسی می تواند تقاضای انحصار وراثت کند؟

وراث متوفی و یا سایر اشخاص ذینفع می توانند از دادگاه، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمایند.

 

نکته قابل توجه این است که چنانچه وراث یا اشخاص ذینفع متعدد باشند لازم نیست که همگی آنها برای درخواست گواهی انحصار وراثت اقدام کنند و پیگیری یک نفر از آنها برای تقاضا کفایت می نماید. بنابراین حتی در صورتی که سایر وراث از انجام اعمال قانونی و انحصار وراثت خودداری می کنند؛ پیگیری یک نفر از ورثه برای انجام امور کافی است.

 

اشخاص ذینفع انحصار وراثت چه کسانی هستند؟

1- وراث

 

2- طلبکار متوفی

 

3- وصی (نماینده پیگیری انحصار وراثت) در مواردی که تعیین وراث برای تنفیذ و اجرای وصایای متوفی لازم است.

 

4- موصی‌ له (یعنی کسی که بخشی از اموال طبق وصیت به او میرسد)، در مواردی که تنفیذ وصیت مزبور از سوی وراث لازم است.

 

5- شخصی که از اثبات وراثت شخص دیگری به او نفع می رسد نیز می‌تواند درخواست انحصار وراثت بدهد. مثل کسی که مالی از ترکه را از وراث خریده است.

 

آیا گرفتن گواهی انحصار وراثت اجباری است؟

پس از فوت متوفی، مرگ وی به وسیله اداره ثبت احوال در رایانه ثبت شده و بعد شناسنامه آن فرد باطل و گواهی فوت صادر می‌ گردد. فوت شخص آثار حقوقی زیادی در پی دارد؛ از جمله اینکه در اثر مرگ انسان اموال او به طور قهری به وراث او منتقل می‌شود.

 

اما به منظور اینکه وراث به سهم الارث خود دسترسی پیدا کنند، ابتدا لازم است وارث و سهم الارث هر یک از آنان در دادگاه مشخص شود. در این خصوص دادگاه پس از رسیدگی، گواهی انحصار وراثت صادر می‌نماید. در غیر این صورت امکان دخل و تصرف در اموال وجود ندارد.

چه مواردی مانع ارث بردن میشوند ؟

از جمله مواردی که مانع ارث بردن میشوند “قتل” میباشد که به موجب قانون اگر کسی مورث خود را به صورت عمد بکشد از او ارث نمی‌برد. دومین مورد “لعان” است که یکی از اسباب جدایی زن و شوهر میباشد که به موجب آن از یکدیگر ارث نخواهند برد. سومین مورد “کفر” است یعنی شخص کافر از مسلمان ارث نخواهد برد و آخرین مورد “زنا” و “برده بودن” است که مانعی برای دریافت ارث هستند.

 

چه مدارکی برای انحصار وراثت لازم است ؟

اصل و کپی برابر اصل گواهی فوت: یعنی ارائه گواهی فوت متوفی از سوی اداره ثبت احوال که در سیستم ثبت احوال فوت شخص متوفی ثبت می‌شود و با باطل شدن شناسنامه گواهی فوت او به وراث تقدیم می‌شود همچنین برای درخواست باید این گواهی و کپی برابر اصل آن را همراه خود داشته باشند. علاوه بر این باید مهریه به دادخواست اضافه شود. زیرا مهریه یکی از دیون ممتاز است و باید قبل از تقسیم ترکه از اموال برداشته ‌شود و به همسر متوفی پرداخت گردد.

 اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی همه افرادی که ورثه متوفی هستند.

 کپی عقدنامه همسر دائمی متوفی: این مورد هم باید به دادخواست اضافه شود. زیرا مهریه یکی از دیون ممتاز است و باید قبل از تقسیم ترکه از اموال برداشته ‌شود و به همسر متوفی پرداخت گردد.

 استشهادیه محضری: فرم استشهادیه مبنی بر منحصر بودن وراث به اشخاص نامبرده شده که لازم است که در فرم دادگاه نام همه وراث نوشته شود و دو نفر که بر ورثه و فرد متوفی شناخت دارند این فرم را امضا کنند. این امضا باید در دفتر اسناد رسمی انجام شود و باید به شکل رسمی باشد و نه عادی. در حقیقت این افراد امضا کننده شاهد شما هستند و باید در دفاتر اسناد رسمی امضای آن‌ها ثبت شود.

 رسید گواهی مالیاتی یا مالیات بر ارث : یعنی وارث یا وارثان می بایست پس از فوت متوفی لیست کلیه اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول او را به اداره دارایی حوزه محل سکونت متوفی معرفی و ارائه کنند و رسید آن را دریافت کرده، همراه مدارک دیگر به دادگاه تقدیم نمایند. ضمناً رسیدگی به دعاوی درباره احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه، زرتشتی، کلیمی یا مسیحی در هر مورد بر اساس قواعد همان کیش و آیین انجام می شود بنابراین در صورتی که متوفی از اقلیت های مذهبی باشد نظر مرجع مذهبی مربوطه درباره تقسیم ماترک باید همراه درخواست ارائه شود.

وصیت نامه (در صورتی که وجود داشته باشد)

 دادخواست: در نهایت پس از آماده نمودن مدارک فوق الذکر، می بایست دادخواستی مشابه الگوی ارائه شده تنظیم گردد و همراه با مدارک یاد شده به شورای حل اختلاف ارائه گردد.

وصیت نامه در تقسیم ارث و انحصار وراثت

هزینه انحصار وراثت چقدر است ؟

هزینه وکیل انحصار وراثت با توجه به پیچیدگی پرونده تعیین می‌گردد زیرا یکی از هزینه‌های جانبی ،‌ هزینه چاپ آگهی در روزنامه، و در صورت نیاز هزینه های مربوط به وکیل ارث زیرا در بعضی مواقع موانعی پیش می‌آید که ممکن است نیاز به یک وکیل احساس شود و از آن‌جایی که درخواست گواهی انحصار ورثه یک دعوای غیرمالی است و به همین دلیل هزینه دادرسی آن برهمین اساس تعیین می‌شود. این هزینه ممکن است بین 150 تا 200 هزارتومان و یا بیشتر باشد.

 

انحصار وراثت چقدر زمان میبرد ؟

مدت زمانی که برای دریافت انحصار وراثت طول میکشد بستگی به این دارد که وراث درخواست انحصار وراثت محدود یا نامحدود داشته باشند زمانی که ماترک به جا مانده از متوفی 30 میلیون ریال کمتر باشد شورای حل اختلاف بدون انتشار هر گونه آگهی و دعوت از ورثه در یک جلسه فوق العاده ای همراه با مدارک و استاد ارائه شده اقدام به صدور گواهی انحصار وراثت می‌نماید. اما مبالغ بالای 30 میلیون ریال در آخرین محل سکونت متوفی و با انتشار یک نوبت آگهی در روزنامه کثیر الانتشار و گذشتن یک ماه از آگهی، گواهی انحصار وراثت صادر میگردد.

 

آیا انحصار وراثت اجباری است ؟

گواهی انحصار وراثت در واقع جهت انجام امور مالی متوفی است و در صورت عدم نیاز به آن اجباری نیست اما برای کوچکترین مسئله در خصوص اموال متوفی به آن نیاز است. در واقع با فوت هر شخصی چنان چه وی دارای اموال منقول و غیر منقول باشد جهت تقسیم ارث متوفی بر اساس قانون و مقررات مربوط به آن گواهی انحصار وراثت نیاز است تا بتوان به وسیله آن سهم الارث هریک از وراث را تعیین و پرداخت کرد.

 

زیرا حتی در صورت توافق وراث با یکدیگر بدون گواهی انحصار وراثت امکان تقسیم ، انتقال و فروش اموال و ماترک متوفی برای وراث وجود نخواهد داشت لذا وراث بایستی حتماً توسط شورای حل اختلاف و یا دادگاه نسبت به دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام کنند.

 

چگونگی صدور گواهی انحصار وراثت

اگرچه همواره افراد جامعه در گفته های خود به اینکه پای آنها به مراجع قضایی گشوده نشده است، مباحات می کنند، اما یکی از موضوعاتی که به صورت اجتناب ناپذیر در طول زندگی نوع افراد اتفاق می افتد، ضرورت اخذ گواهی انحصار وراثت (تصدیق انحصار) است. بدیهی است در صورتیکه در خصوص تقسیم اموال بجای مانده نیاز به هرگونه تصرفی باشد، هم چنین اگر وراث بخواهند به قائم مقامی مورّث خود به مراجع اداری و ثبتی مراجعه نمایند، حتماً نیاز به گواهی حصر وراثت دارند، که حسب مقررات جاری شوراهای حل اختلاف بر اساس برخی قواعد، اقدامات قانونی لازم را انجام خواهند داد.

 

مرجع صدور گواهی انحصار وراثت

برای گرفتن‌ گواهی انحصار وراثت باید به شورای حل اختلاف مراجعه کرده ان هم آخرین محلی که سکونت متوفی در آن بوده است. همچنین بر اساس قانون دعاوی راجع به ترکه متوفی، تحریر ترکا، مهر و موم ترکه هم در آخرین محل سکونت و اقامتگاه متوفی در آن حوزه بوده است. بنابراین برای مثال اگر شخصی در طول مدت زندگی خود در شهرهای بسیاری زندگی کرده باشد در هنگام فوت آخرین محلی که در آن زندگی می‌کرده است و فوت در آن صورت گرفته است محل صدور گواهی انحصار وراثت میباشد.

منبع:https://www.farsnews.ir/news/14000729000384/%DA%86%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D9%87%DB%8C%D9%85